Prvi derbiji: Od pobede Partizana sa Acom Nikolićem, preko dominacije Zvezdinih legendi do crno-belog Gurovića na Jadranu

Neće večerašnji večiti derbi nikome doneti trofej. Neće imati ni presudnu ulogu u konačnom plasmanu na tabeli Evrolige, daleko od toga. Ipak, svaki je poseban. Priča za sebe i nosi određenu težinu. Pogotovu kada je prvi u nekom takmičenju. Ispisaće Crvena zvezda i Partizan Mozzart Bet večeras istoriju. Sastali su se 286 puta, ali nijednom na evrosceni.

Pamtiće se večerašnji susret. Ostaće zapisan zlatnim slovima u bogatoj istoriji okršaja beogradskih rivala kao prvi na evropskoj pozornici. Igrali su brojna finala, sastajali se u različitim okolnostima, a sve je počelo 1946. godine.

Bilo je drugo prvenstvo SFR Jugoslavije u košarci, odigrano u turnirskom sistemu u Beogradu na terenu Zvezde na Malom Kalemegdanu. Crveno-beli su osvojili titulu, ali nisu dobili i Partizan.

Omladinsko društvo Crvena zvezda osnovano je 4. marta 1945. godine, a među prvih osam sekcija bila je i košarkaška. Sedam meseci kasnije, KK Partizan nastao je kao sekcija Sportskog društva Centralnog doma Jugoslovenske narodne armije, pa su svi košarkaši koji su bili u uniformama zaigrali za Partizan. Tako su crno-beli dres poneli Aleksandar Nikolić, Strahinja Braca Alagić, Radomir Šaper...

Prvi zapisan derbi crno-beli su rešili u svoju korist vrlo interesantnim rezultatom - 24:21.

Tim Partizana su činili Mirko Marjanović, Radomir Šaper, Zlatko Kovačević, Čedomir Stojičevć, Božidar Munćan, Lazar Vuković, Radomir Miladinović, Aleksandar Nikolić, Svetomir Šaper, Pavle Kostić, Ivan Ridanović, Slavko Arnerić Ratko Vlahović, a sa klupe ih je predvodio Božo Grkinić.

Sa druge strane je Nebojša Popović obavljao ulogu trenera i igrača, a kraj njega su crveno-belki dres nosili Srđan Kalember, Aleksadar Gec, Borislav Stanković, Miodrag Stefanović, Relja Mešterović, Vasilije Stojković; Rade Jovanović, Tihomir Balbudžić, Ivan Dimić i Vladimir Banjac.

Zvezda sa trijumfalnim nizom u istorijski derbi: Osetili smo Partizan, zadovoljstvo je igrati pred 20.000 ljudi

Derbi koji će se godinama prepričavati: Utakmica emocije, srca i borbe

Sledeći "prvi" derbi bio je u Kupu Jugoslavije. Rivalstvo je već uzelo maha kada su Crvena zvezda i Partizan delili megdan u osmini finala.

Pobedu su odneli crveno-beli, uz sjajne role današnjih legendi Vladimira Cvetkovića sa 27 poena, Dragiše Vučinića sa 22, Dragana Kapičića sa 21 i Ljubodraga Simonovića sa 15. Zvezda je slavila 103:71, a u crno-belim redovima istakao se Slobodan Jelić sa 20 poena.

Meč je odigran u Hali sportova pred 3.000 gledalaca prema zvaničnim podacima, a beogradski velikani su nastupili u sledećim sastavima.

Crvena zvezda: Stefanović, Lazarević 9, Sarjanović, Pešić, Cvetković 27, Bukvić 4, Kapičić 21, Simonović 15, Vučinić 22, Rakočević 5.

Partizan: Višnjić, Latifić 6, Kaljević 4, Jelić 20, Farčić 6, Čermak 11, Popović 2, Simić, Đorđević, Bogojević, Zečević 9, Pešić 13.

Prvi put su se crveno i crno-beli u finalu Kupa sastali već u aprilu 1973. godine, kada je do trofeja došla Zvezda trujumfom 71:65, uz 28 poena Kapičića i 21 poen Zorana Slavnića. Kod crno-belih su se istakli Dragan Đukić sa 15 i čuveni Dražen Dalipagić sa 14 poena.

Saša Obradović protiv Partizana (©MN Press)

Posle raspada SFRJ, rasformiran je i kup, da bi se od 1991. takmičenje održavalo pod nazivom Kup SR Jugoslavije, a premijerni derbi odigran je 6. mart 1994. u Novom Sadu, pred 7.000 gledalca u dvorana GSPC Vojvodina. Ponovo finale, ali ovoga puta pobeda Partizana 104:102.

Pamti se briljantna partija Saše Obradovića koji je postigao 41 poen, uz šut za tri poena 5/5 i sa linije penala neverovatnih 22/25, ali nije pomogla crveno-belima. Sa druge strane se vrsnim dabl-dablom kao lider izdvojio Nikole Lončara sa 26 poena i 10 skokova.

Partizan: Sretenović 17, Brkić 11, Lončar 26 (10 sk.), Savović, Stevanović 12 (10 sk.), Berić 15, Rebrača 12, Šilobad 2, Drobnjak 9, Čanak. U igru nisu ulazili Petrović, Glintić i Čubrilo. Šut iz igre: 56-32 (57.1%). Skokovi 34 (23+11). Slobodna bacanja 45-36 (80%).

Crvena zvezda: Vidačić 8, Karadžić 7, Obradović 41 (bacanja 25-22, trojke 5-5), Lisica 9 (10 sk.), Kaličanin 7, Mavrenski 2, Milutinović 4, Trifunović 16, Tomašević 2, Jovanović 6. Šut iz igre: 53-27 (50.9%). Skokovi 23 (18+5). Slobodna bacanja 51-39 (76.5%).

Avdalović, junak prvog ABA derbija: Partizan bolji, ali Ivanović je uneo neizvesnost

Kada je Jugoslavija potom 2003. promenila ime u Srbija i Crna Gora, kup takmičenje preimenovano je u čast Radivoja Koraća. Predvođena Zmagom Sagadinom, Crvena zvezda je u Novom Sadu došla do Žućkove levice na impozantan način. Dobila je sva tri meča u produžetku, a već na prvom koraku večitog rivala - 105:99.

U premijernom derbiju u Kupu Radivoja Koraća, pobednički sastav predvodio je Igor Rakočević sa 29 poena, dok sa druge strane Partizanu nije pomogla ni sjajna partija Frederika Hausa.

Crvena zvezda: Jeretin 2, Rakočević 29, Ričardson 13, Dozet 11, Djurić 10, Bogdanović 12, Nešović 1, Dragojlović 3, Vitkovac 8, Radivojević 9.

Partizan: Haus 43, Kecman 7, Ostojić 18, Materić 2, Ćakić 2, Krstić 5, Perović 2, Avdalović 5, Braun 15.

Detalj sa prvog ABA derbija (©MN Press)

Tih godina crveno i crno-beli su megdan delili u kupu i domaćem prvenstvu, ne i u ABA ligi koja se uveliko igrala od 2001. Ipak, Partizan je deo takmičenja postao 2004. godine, pa u prve tri sezone nije bilo večitih derbija.

Prvi je odigran pre 18 godina, a Partizan je uz 22 poena Vuleta Avdalovića bio neumoljiv na prvom jadranskom susretu - 95:81.

Ubrzo potom je i Sagadin napustio klupu crveno-belih, za koje su tada između ostalih nastupali i Raško Katić, Vuk Radivojević, Milko Bjelica, Čedomir Vitkovac... Interesantno je da je Milan Gurović nosio crno-beli dres i baš u prvom ABA derbiju postigao 19 poena klubu čije je boje kasnije branio.

Crvena zvezda: N. Jelesijević, V. Subotić 6, M. Mirković 11, Z. Savović 3, M. Bjelica 2, R. Katić 4, V. Dragojlović 9, N. Lepojević 11, Č. Vitkovac 11, V. Radivojević 7, A. Viznevski 11, V. Vukosavljević 6.

Partizan: U. Tripković 11, P. Božić 6. S. Božović 6, G. Savanović 4, M. Marković 1, P. Samardžiski 2, D. Milojević 14, V. Avdalović 22, S. Erden 10, D. Borovnjak, B. Bakić, M. Gurović 19.