Buenos Ajres – fudbalska prestonica sveta (II deo): Mali gigant iz Kabaljita i plesači Kandomberosa

Fudbal u Argentini nisu samo Boka i River. Isto tako ni Buenos Ajres. Najdinamičniju fudbalsku prestonicu sveta ne sačinjavaju samo velikani. I povrh svega, najjači rang takmičenja, nije i nužno najbitniji. Postoji veliki broj klubova unutar distrikta glavnog grada, kao i u provinciji zemlje Gaučosa, koji nikada nisu osetili čari elitnog ranga i čini se da ne haju mnogo za tim. Međutim, postoje i oni bez kojih u prošlosti nisu mogla da se zamisle prvenstva, a koji već neki period nisu vidljivi na površini fudbalskog okeana Argentine, i već duže od decenije, ili čak dve, pokušavaju da se vrate na staze stare slave.

Među klubove koji svoju čežnju za najjačom kategorijom ne mogu da sakriju već dugi niz godina spadaju i noćašnja dva rivala Primere B Nasional. Sa jedne strane nalazi se Fero Karil Oeste, čuveni "mali gigant" iz Kabaljita, i sa druge strane, kao gost, San Telmo, inače klub iz samog srca Ajresa i u znatnoj meri sa manjom sentimentalnošću prema eliti, koja uistinu od strane istih nikada i nije smatrana prirodnim okruženjem, iako mu po geografskoj, istorijskoj i društvenoj kategorizaciji to mesto više pripada čak i od pojedinih velikana.

Kako ćemo u daljem toku teksta govoriti o ovim prestoničkim klubovima, treba naglasiti u kojoj i kakvoj ligi se oni nadmeću. Dok je San Telmo od ove sezone prvi put učesnik ovog ranga, Fero je već duže od 20 godina član Primere B Nasional, inače drugorangiranog takmičenja za klubove na globalnom nivou Argentine.

Šta to zapravo znači?

02.10: (1,82) Fero Karil Oeste (3,30) San Telmo (4,40)

Poznato je da Argentina ima najstariji uspostavljen fudbalski sistem takmičenja van Evrope. Bez izostanka, još od 1891. ova država proglašava fudbalskog prvaka za datu godinu - nekada su to bila i po dva kluba, uglavnom pojavom formata Metropolitano i Nasional, a kasnije Aperturom i Klausurom - a tridesetih godina prošlog veka zabeležen je i slučaj gde su proglašena čak tri šampiona za određenu godinu.

Za nacionalnog prvaka oduvek se proglašavao najbolji u Primera Diviziji. Međutim, u najjačem rangu takmičenja su sve do početka četrdesetih godina učestvovali isključivo klubovi iz oblasti glavnog grada Buenos Ajresa. Iako se fudbal raširio po čitavoj državi, zbog ogromne površine i prostranosti Argentine - i, da kažemo, zbog tada skupih putovanja - klubovi koji su bili u samoj prestonici i njenoj blizini, bili su u velikoj prednosti i smatrali su da su sami sebi dovoljni kako bi osnovali prvu zvaničnu Argentinsku fudbalsku asocijaciju. Tako je i bilo, 1893. počela je sa radom AFA, koje je punim sjajem zaživela gotovo dve decenije kasnije 1912.

Naravno, i pored marginalizacije fudbal u ostatku Argentine je nastavio da se igra u svojim regionalnim ili provincijskim ligama. Većina tih klubova čak ni danas nisu punopravni članovi fudbalske asocijacije, već su sa njom indirektno povezani preko svojih provincijskih saveza.

Postoji jedna poznata fraza "Klubovi direktno povezani sa AFA", koju smo i mi par puta pominjali u tekstovima vezanim za argentinski fudbal. To su timovi koji se uglavnom nalaze u Autonomnoj oblasti Buenos Ajresa i regije Gran La Plata, i ukupno ih ima 87, bez mogućnosti proširenja broja, bez zasedanja Izvršnog odbora AFA i referenduma gde sve članice imaju pravo glasa. Oni se pored liga na globalnom nivou Primere i Primer B Nasional, takmiče u ligama Metropolitan B, Metropolitan C i Metropolitan D, koji predstavljaju treći, četvrti i peti rang, koji je posebno kategorizovan samo za njih, dok se ostali timovi u državi takmiče kroz Federalne rangove. Treba napomenuti, da je klubovima iz unutrašnjosti omogućeno da se bore za nacionalnu titulu tek od 1967. godine i uspostavljanja dva prvenstva na godišnjem nivou kroz forme Metropolitano, koji je kao i do tada okupljao samo klubove iz AFA, i Nasional, gde su učestvovali i prvaci određenih provincija.

Buenos Ajres – fudbalska prestonica sveta: Upoznajte Ituzaingo i Ekskurzionistas, omiljeni klub Emira Kusturice

Prva prekretnica u ovom konzervativnom sistemu dogodila se 1939. godine kada su prvi put u ovu grupu klubova uvršteni velikani iz susedne provincije Santa Fe i grada Rosarija, a to su Njuels Old Bojsi i Rosario Sentral. Do tada, oni su uglavnom pozivani kao gosti i najčešće zbog popunjenosti sistema u kojem su odigravani gradski Kupovi, što im je umnogome pomoglo da kasnije postanu zvanični članovi AFA. Do sada su to jedina dva kluba koju su titulu prvaka države iznela van Buenos Ajresa. Druga i, do danas poslednja reforma argentinskog fudbala, sprovedena je 1985. godine, kada Primera Divizija dobija epitet jedinstvene prve lige na celokupnom nivou države, što znači da su za titulu prvaka podjednako i pod istim uslovima mogli da se bore, kako klubovi iz prestoničkog distrikta, tako i oni iz unutrašnjosti Argentine.

I to nije bilo sve, po ugledu na elitnu kategoriju, stvoren je i drugi rang, takođe na nivou države, danas poznt kao Primera B Nasional, dok se svaka od Metropolitano liga, Primera B, C i D, spustila za jednu lestvicu niže na piramidalnom sistemu takmičenja, uključujući i suprotnu stranu gde se nalaze Federalne lige A,B i C. Sve ukupno gledano, ova liga može da se okarakteriše kao najmlađa u ligaškom sistemu Argentine. Pojedini fudbalski znalci tvrde kako Nasional B predstavlja pravi pakao za sastave koji žele da napreduju i da je ona jedna od najtežih drugorangiranih kategorija na svetu. Pored toga što sadrži 38 klubova podeljenih u dve grupe, koje se igraju po dvokružnom sistemu, osim prvaka koji ostvaruje direktnu promociju, a koji proističe iz finala pobednika dve zone, drugi tim da bi se dokopao višeg ranga treba da prođe kroz pregršt žrebova i dodatnih rekvalifikacija.

Da se vratimo na noćašnje aktere. Ko je zapravo Fero "mali gigant" iz Kabaljita, klub neizmernog poštovanja svih fudbalski osvešćenih Argentinaca, ako drugi uopšte i postoje. Ne toliko poznat svetskoj javnosti kao neki velikan argentinskog fudbala poput Rivera, Boke, San Lorenca, Rasinga i drugih, ali svakako klub sa velikom istorijom i tradicijom. Fero je sve, ali nikako mali klub.

Kako ne bismo kretali i zalazili duboko u istoriju, jer već smo nagovestili da ovo nije mali klub, iako ime većini fudbalskih obožavaoca širom sveta možda ne znači ništa, pomenućemo tek neke osnovne teze, ali znajte to je samo kap u okeanu zaostavštine. Klub Fero Karil Oeste, ili jednostavno poznat kao Fero, je argentinski sportski klub sa sedištem u Kabaljitu, jednom od zapadnih barija Buenos Ajresa. Pored toga što je kraj poznat po Zelenom klubu, u njemu se nalaze brojne zadužbine i objekti od istorijskog značaja, ne samo za grad, već i čitavu Argentinu. Tu su zgrada Geografskog centra Argentine, Fakultet umetnosti, Istorijski muzej tramvaja Buenos Ajresa, Progreso, jedna od najstarijih i najlepših pijaca u gradu, kao i kuća u kojoj je privremeno boravio čuveni španski pisac Garsija Lorka. Poreklo imena potiče od španske reči "caballo", što znači "konj".

-----------------

Misliš da poznaješ fudbal bolje od drugih?

Mozzart Prognozzer ti pruža šansu da to i dokažeš i osvajaš vredne nagrade svake nedelje! Odigraj odmah potpuno besplatno!

----------------

Klub je osnovan 28. jula 1904. godine od strane radnika zaposlenih u Zapadnoj železničkoj kompaniji koja je inače prva uspostavila železničku mrežu na teritoriji Argentine. Bio je jedan od 18 osnivačkih klubova prvog profesionalnog prvenstva argentinske Primera divizije, u kojoj je učestvovao tokom 80 sezona, sa više od 2.000 nastupa, gde zauzima 14. mesto na opštoj istorijskoj tabeli.

Ono čega ćemo se mi dotaći u ovoj priči jeste najuspešniji period, koji je klub proživeo početkom osamdesetih godina, kada je u dva navrata uspeo da ponese titulu nacionalnog šampiona. Da, dobro ste pročitali. Dva puta su Zeleni bili prvaci Argentine. Svog najvećeg rivala vide u Velez Sarsfildu, sa kojim gaje jedno od većih neprijateljstava unutar grada Buenos Ajresa, poznatim kao Zapadni Klasiko (Clásico del Oeste). Boja koja je istorijski okarakterisala instituciju bila je zelena, ali ipak od samog nastanka to nije bilo prvenstveno opredeljenje. Prva uniforma bila je kompletno bela, sa crvenom dijagonalom i crvenim štitom u obliku srca koji je stajao u predelu grudi i unutar koga su belim slovima bili izvezeni inicijali "FCO".

Na inicijativu sekretara Emilija Languaska klub je početkom 1912. godine promenio boje uniforma u zelenu, po kojoj su i danas prepoznatljivi. Postoji nekoliko verzija zašto je Languasko odabrao baš zelenu. Neki kažu da je to zato što ta boja predstavlja nadu u bolju budućnost, dok drugi kažu da je zelena preuzeta sa tadašnje zastave Kompanije zapadne železnice. Inače, to je bila boja koja je dominirala tih godina Kabaljitom zbog brojnih kolonija irskih migranata koji su se naselili u ovom kraju Buenos Ajresa.

Nekako ta 1982. je bila godina velikih turbulencija u Argentini. Pored činjenice da je država stupila, po mišljenju racionalnih mozgova sveta, u nepromišljen rat sa Ujedinjenim Kraljevstvom za Foklandska ostrva, u najvažnijoj sporednoj stvari na svetu - a u Argentini se može reći i najvažnijoj - iako je državom u tom trenutku vladala vojna gotovost, takođe je bilo turbulencija. Svetski kup u Španiji, ispadanje velikana u Primeru B, odlazak Dijega Armanda Maradone, najveće uzdanice argentinskog fudbala u Barselonu, i kao da je to nekako ostavljeno po strani, prva šampionska titula za neki, do tada, mali klub iz centralnog Ajresa.

Bario Kabaljito u Buenos Ajresu (©Reuters)

Fero, koji je pomenute sezone u formatu Nasional završio kao prvoplasirani u Grupi B, tako se u četvrtfinalu sastao sa Independijenteom iz Rividavije. Trijumf je ostvaren tek u gostima i to od 0:1, posle 0:0 iz prvog susreta. U polufinalu snage su Zeleni odmerili sa Taljeresom iz Kordobe. Bio je to dvomeč u kojem je viđena kiša golova (4:4) u Kordobi i ubedljivih 4:0 na Rikardo Ečeveriju. U velikom finalu dočekao ih je Kilmes, posle prvog susreta odigranog 20. juna bez pogodaka, finalni čin odigrao se nedelju dana kasnije u Kabaljitu, gde je Fero slavio sa 2:0. Prva titula šampiona za Zelene, koji su dve godine posle toga osvojili još jedan pehar prvaka i pobili do tada glasine koje su kružile Argentinom da i ''ćorava koka ubode po koje zrno''.

Fero je taj svoj prvi trofej šampiona osvojio bez poraza, iz 16 pobeda (13 u grupnoj i tri u eliminacionoj fazi) i šest nerešenih ishoda (po tri u oba dela šampionata), a najbolji strelac bio je napadač Zelenih Migel Huarez sa 22 postignuta gola. Do tada je jedino pošlo zarukom San Lorencu u formatu Nacional 1972. U sezoni 1984. Fero se našao treći put u finalu Nacionalnog šampionata i drugi put za protivnika je imao River Plejt. Međutim, ovoga puta su za razliku od onog prvog finala iz 1981. uloge bile drastično promenjene. U prvom finalnom susretu koji se igrao 24. maja na Monumentalu, Fero je uspeo da savlada River sa neverovatnih 0:3 golovima Kanjetea, Noremberga i Markisoa, što je izazvalo opšti šok kod fudbalske javnosti u Argentini. Drugi susret odigran je šest dana kasnije na Rikardo Ečeveriju, pred oko 24.000 gledalaca, a glavni arbitar meča bio je po Fero već poznati sudija Teodor Niti. Na samom startu, u drugom minutu meča, Kanjete je postigao gol za 1:0, što je bio rezultat koji je ostao na snazi do 70. minuta, kada je meč prekinut zbog opšteg haosa na tribinama i oko stadiona, koji su izazvali Riverovi navijači revoltirani predstojećim porazom.

Epilog nereda bio je veliki broj povređenih navijača sa obe strane, kao i u redovima policije koja je bila primorana da interveniše. Nažalost, u ovim sukobima nastradala su dva navijača Rivera, i to prilikom požara koji su izazvali na zapadnoj tribini stadiona. Iako susret nikada nije odigran do kraja, zvanično je zaveden kao 1:0 za Fero, koji je sa ukupnih 4:0 porazio veliki River, za drugu titulu šampiona Argentine.

Tokom poslednje decenije 20. veka Fero nije prolazio uzdignute glave. Probleme u stručnom kadru pratili su i one druge vrste, finansijske prirode, ali uprkos tome klub je nekako uspevao da odoli i opstane u eliti, iako su Zeleni većim delom prvenstava koji su se igrali tokom devedesetih završavali u donjem delu tabele, neretko i na samoj ivici koeficijenata za ispadanje. U pokušaju da spase tim, nekadašnji predsednik i stručnjak Santijago Lejden 1999. godine ponovo je preuzeo kormilo, ali ni on nije mogao da se izbori sa brojnim problemima, podnevši ostavku par meseci kasnije.

"Ja ne mogu da upravljam bedom, izvinite".

Klub je dugovao preko šest miliona dolara, što je vodilo ka neizbežnom. Fero je 2000. godine, posle više od dve decenije, ispao u Primeru B Nasional, gde se i sad nalazi. Nekoliko puta je bio nadomak povratka u elitu, ali nikako nije uspevao da prebrodi poslednju prepreku.

Sa druge strane, nalazi se San Telmo, klub koji je osnovao Fransisko Pantaroto još 1904. godine, a ime je dobio po kvartu gde mu se i danas nalaze administrativne prostorije, iako je tridesetih godina izmešten iz ovog dela prestonice u susednu Aveljanedu. Tačnije u kraj po imenu Ostrvo Masijel, u opštini Dok Sud.

San Telmo kao gradska četvrt, jedna je od najstarijih u Buenos Ajresu. Sa dobro očuvanom kolonijalnom arhitekturom 19. veka, sa kaldrmisanim ulicama koje su često prepune uličnih umetnika, muzičara i tango plesača. Ime nosi po crkvi San Pedro Telmo koja je izgrađena 1734. godine, a posvećena je Pedru Gonzalesu Telmu, svecu i zaštitniku moreplovaca, jedna je od najstarijih crkava u gradu, a 1942. proglašena je nacionalnim istorijskim spomenikom. Kraj je tokom 19. veka uglavnom bio naseljen lučkim radnicima i trgovcima vune i kože. Između 1875. i 1930. godine u njega pristiže veliki broj migranata sa Starog kontinenta, uglavnom Britanaca, Španaca, Nemaca i Rusa. Veliki broj Rusa u bariju doveo je do osnivanja prve ruske pravoslavne crkve na južnoameričkom kontinentu, dok su sa druge strane nemački migranti proširili industrijsku zonu četvrti ka jugu.

Veliki broj kulturnih aktivnosti rezultirao je otvaranje mnogih galerija i muzeja u ovoj četvrti, kao što su muzej Savremene umetnosti i muzej Nacionalne istorije. Pored muzeja glavne atrakcije kvarta su i park Lezama, gde se po mnogim istorijskim spisima nalazilo prvo naselje na području grada, ulični sajam na trgu Dorego, veliki broj kafića i antikvarnica duž ulice Defensa. Inače, to je baš ona ulica u kojoj se po romanu Eloja Martineza "Plesači Tanga" nalazi kuća sa podrumom u kojoj je skriven čuveni "Alef" Horhea Luisa Borhesa, dok drugi tvrde da se ona nalazi u ulici Garaj, koja je takođe sastavni deo naselja. Bez obzira na to, ova četvrt, kao i svaka u najužem centru grada, vrvi od turista.

Čuvena ulična pijaca u San Telmu (©Shutterstock)

Prvobitne boje kluba bile su plava i bela. Međutim, na prvoj utakmici u kojoj je klub učestvovao, počela je da pada kiša, spirajući plavu boju sve dok beli deo dresa nije postao svetloplav. Od tada, klub je za zvanične boje usvojio tamno i svetloplavu. Prvu titulu koju je San Telmo osvojio bila je u Primeri C, 1949. godine, ali zbog prve reforme u profesionalnoj eri argentinskog fudbala koja je usledila naredne 1950, nikada nije promovisan u viši rang. Najveći uspeh doživeo je u sezoni 1975. kada je završio kao treći u Primeri B, čime je ostvario učešće u plej-ofu, kroz koji se prvi i jedini put našao u najjačem rangu takmičenja. Iako unapređen, ispao je već u sledećoj sezoni. Ipak, postao je tim koji je igrao na najvišem nivou i u tom periodu ispisao je nezaboravnu stranicu u istoriji kluba, kada je 25. maja 1976. godine na Urakanovom “Tomas Adolfo Duko“ stadionu pobedio Boku Juniors sa 3:1.

Danas, San Telmo poseduje sopstveni stadionu u Dok Sudu, jednom od krajeva Aveljanede, a ime nosi po Dr Osvaldu Baletu. Stadion je jedinstven u Argentini po jednoj, ne tako slavnoj istorijskoj činjenici. Naime, postao je poznat kao igralište koje je najduže bilo pod suspenzijom. Punih šest godina, posle nereda koji su izbili 11. februara 2006. godine, na meču sa Taljeresom iz Remedios Eskalade. Klub je morao svoje utakmice da izmesti na stadion "Alfredo Ramos" u Agronomiji, jednom od severnih krajeva prestonice. Tek u oktobru 2012. ponovo je otvoren za domaće utakmice.

Goste popularno nazivaju Kandomberos, po istoimenom stilu muzike i plesa, koji je nastao na ovom prostoru među potomcima oslobođenih afričkih robova, a koju su često mogli da se vide u izvođenju svojih igara u blizini nekadašnjeg stadiona. San Telmo nikada nije nastupao u Nasional B ligi. Po njenom nastanku 1986. godine, kao drugi stepen takmičenja koji će objedniti klubove iz provincija i prestonice. Metropolitan B u kojoj je klub nastupao, pala je na lestvicu niže u piramidalnom sistemu. Po tome, iako je San Telmo gotovo 30 godina bio član drugog po jačini ranga nekadašnjeg fudbalskog sistema, od sprovedene reforme on nije bio učesnik novouspostavljene nacionalne lige, kao drugog ranga, do danas.

Trenutno stanje na tabeli, i okršaj ovih timova koji se karakteriše kao završni susret 31. kola, je takvo da se domaći sastav i ove sezone, kao i u mnogim prethodnim, nalazi u konkurenciji za promociju, dok se gosti čvrsto drže sredine tabele. Sa 45 osvojenih bodova Fero zauzima petu poziciju na tabeli Grupe B, inače jedno mesto ispod crte i mesta koje vodi u plej-of, a samo sa dva boda zaostatka za Deportivo Moronom i Independijenteom iz Rividavije, tri za drugoplasiranim Belgranom i četiri za vodećim Barakas Sentralom, ali i sa utakmicom manje u odnosu na sve njih. Eventualnom pobedom bi se probili do drugog mesta i na samo bod manje od čelne pozicije, na četiri kola do kraja ligaškog dela prvenstva. Tim koji predvodi Fabio Orsi neporažen je na 11 uzastopnih utakmica u kojima su ostvarili pet pobeda i šest remija, računajući i onaj iz poslednjeg kola na gostovanju protiv Vile Dalmino.

Gosti, pak, s obzirom na to da su novi u Primeri B, dobro se drže i trenutno su sa 37 bodova 12. na tabeli od 18 učesnika Grupe B. Sastav pod komandom Pabla Havijera Frontinija poražen je u poslednjem ligaškom meču na svom terenu od strane Deportivo Morona. Ipak, ono što je ostavilo veće posledice po Kandomberose je eliminacija iz Kupa Argentine, gde je u četvrtfinalnom okršaju uspešniji bio klub sa severa Ajresa, Argentinos Juniors.

Poslednji okršaj ovih timova u novijoj istoriji zabeležen je u junu mesecu ove godine. Tada je domaći sastav San Telma slavio minimalnim rezultatom i golom koji je postigao Havijer Velaskez u 53. minutu meča.

ARGENTINA 2, GRUPA B - 31. KOLO

Sreda

02.10: (1,82) Fero Karil Oeste (3,30) San Telmo (4,40)

*** kvote su podložne promenama

Piše: Đorđe RADONJIĆ